Tuż za kościołem parafialnym w Tuchowiczu, z lewej strony świątyni, patrząc od głównego wejścia, znajdują się dwa pomniki grobowe. To miejsce spoczynku Joachima Hempla, zmarłego 22 października 1874 r. i jego żony Rozalii z rodu Dmochowskich, nieżyjącej od 24 listopada 1834 r.
Historyczne zaduszki w Tuchowiczu
Łuków
2011-10-31 22:57:21
liczba odsłon: 6137
Pomniki grobowe Joachima i Rozalii, protoplastów rodu Hemplów, którzy przez ostatnie ponad 100 lat zarządzali majątkiem Tuchowicz. Za ich czasów miejscowość z miasteczka stała się wsią. Fot. PGL
Ich skromne pomniki nie zdradzają z jak bogatą historią, sięgającą XIII-XIV w., wiążą się dzieje Tuchowicza. Pomnik Joachima jest z piaskowca; typowy w tamtej epoce postument z pamiątkową tablicą i krzyżem, zrobionym jakby z okrągłych gałęzi drzewa. Pomnik Rozalii, zmarłej 40 lat przed Joachimem, jest inny. To przykryty daszkiem prostopadłościan. Całość jest żeliwna. Kim byli Hemplowie i jak zapisali się w dziejach Tuchowicza?
Płyty pamiątkowe z pomników nagrobnych Joachima i Rozalii Hemplów. Fot.PGL
Gdy powracający z kampanii napoleońskiej oficer cesarskiej armii spotkał Rozalię Dmochowską i w 1817 r. ożenił się z nią, ona wniosła do tego małżeństwa w posagu Tuchowicz. Wieś była wtedy miastem. Magdeburskie prawa lokacyjne, jednemu z pierwszych właścicieli, Janowi Kanimirowi (herbu Abdank) z Końradźca koło Płońska (albo z Kornacic w Sandomierskiem), nadał w 1430 r. król Władysław Jagiełło. Król pozwolił organizować w Tuchowiczu jarmarki na św. Magdalenę (22 lipca) i na św. Galla (16 października). W XV w. Kanimirowie byli zobowiązani płacić do kasy królewskiej trzy grzywny, tyle ile za swe dobra płacili właściciele Siedlec.O zdegradowaniu Tuchowicza zdecydował carski ukaz wydany w 1869 r. i obowiązujący wszystkie małe miasteczka w Królestwie Polskim. Zanim do tego doszło były lata świetności. Wybudowano gród i kościół, a później murowany zamek i murowaną świątynię. Po szwedzkim potopie Tuchowicz klepał biedę. Majątek z rąk Kanimirów przechodził we władanie Parysów, Leśniowolskich, Cieciszowskich, Krasińskich, Jezierskich, Tukałłów, Dmochowskich i Hemplów. Rodzina Hemplów władała dobrami tuchowickimi ponad 100 lat.
Protoplasta rodu, Joachim studiował w Akademii Zamoyskiej. Od 1807 r. służył u Napoleona Bonaparte, biorąc udział w szeregu kampanii (łącznie w 29 bitwach, m.in. w Hiszpanii, w Rosji i w Niemczech. Odznaczony w 1814 r. Krzyżem Oficerskim Legii Honorowej, wyróżniony tytułem Kawalera Cesarstwa i Medalem Św. Heleny. Armię opuścił jako kapitana gwardii, co odpowiada polskiemu podpułkownikowi. Później był sędzią pokoju powiatu łukowskiego. W zakresie sztuki wojennej instruował też powstańców listopadowych.
Dochował się 9 dzieci. Tuchowicz przekazał Aleksemu (I), profesorowi w warszawskiej szkole rolniczej i lekarzowi. Kolejnym właścicielem dóbr tuchowickich był wnuk Joachima, Aleksy (II), który przejawiał wielkie zamiłowanie do uprawy roli. Po studiach rolniczych w Krakowie unowocześnił gospodarkę w Tuchowiczu, m.in. prowadził specjalistyczną gospodarkę nasienną, wybudował zarodową oborę oraz chlewnię i zmeliorował pola. Był założycielem ochotniczej straży ogniowej. W 1920 r. wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Majątek w Tuchowiczu przejął po nim syn Aleksy (III), czyli prawnuk Joachima.
Aleksy (III), podobnie jak jego ojciec, żył rolnictwem. Ukończył Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie i zarządzał gospodarstwem w Tuchowiczu. W 1939 r. jako dowódca plutonu brał udział w walkach nad Narwią i dzięki niesubordynacji (nie posłuchał rozkazu, by się poddać) uniknął losu innych, którzy zginęli w Katyniu. W 1944 r. został aresztowany przez Rosjan i wywieziony do obozu pracy w Rosji. Po powrocie do Tuchowicza zajął się gospodarstwem. Ostatecznie wyjechał na Mazury, gdzie zmarł w 1990 r.
Dzięki działaniom Hemplów w Tuchowiczu, oprócz straży pożarnej, powstała mleczarnia i szkoła oraz droga brukowana do traktu Łuków-Stoczek Łukowski. Pamiątek po rodzie Kanimirów obecnie w Tuchowiczu nie ma żadnych. Za to przy głównych alejach cmentarnych można odnaleźć wiele grobów rodzin dziedziców tuchowickich: Dmochowskich, Tukałłów i Hemplów. (PGL)
najstarsze
najnowsze
popularne