Międzywojenny Sokołów
Oczyma Żydów

„Sokołów - moje zniszczone miasteczko” to książka napisana w jidysz przez Pereca Granatsztejna. Publikację można przeczytać w Internecie w języku polskim, dzięki zaangażowaniu Fundacji Gszarim i Stowarzyszenia „Żydowski Instytut Historyczny”.

W ramach grantu otrzymanego przez wspomnianą fundację tłumaczeniem publikacji zajęła się dr Agata Kondrat. Chodziło o to, by bogatą kulturę dawnych współmieszkańców Sokołowa Podlaskiego, jakimi byli Żydzi oraz ich historie na tle historii miasta przybliżyć współczesnym sokołowianom. Przed kilkudziesięcioma laty społeczność żydowska stanowiła 60 proc. cześć wszystkich mieszkańców miasta. Do czasu przetłumaczenia spisanych i wydanych w Buenos Aires już w 1946 r. własnych wspomnień przez P. Granatsztejna,, na rynku wydawniczym nie było żadnej publikacji utrwalającej wspólne polsko-żydowskie dzieje Sokołowa. Osoby zaangażowane w tłumaczenie wspomnień sokołowskiego Żyda, któremu Holokaust udało się przeżyć na emigracji, mówią, że z braku materialnych śladów wielowiekowego pobytu Żydów w Sokołowskiem, informacje o współtworzeniu przez nich miasta zacierały się w społecznej świadomości współczesnych mieszkańców. Sam autor już w 1946 r. uznał, ze jego praca jest swego rodzaju macewą pamięci o jego żydowskich współbraciach.

Okładka książki Perca Perca Granatsztejna

Katarzyna Markusz, koordynująca działania związane z tłumaczeniem pracy P. Granatsztejna stwierdziła nawet, że po 72 latach od spisania sokołowskich wspomnień konieczne jest przywrócenie lokalnej wiedzy o społeczności sokołowskich Żydów. – Książka Granatsztejna daje unikatową możliwość mieszkańcom Sokołowa poznania ich własnej historii widzianej oczyma przedstawiciela społeczności żydowskiej, którą w okresie międzywojennym trudno było tu nazywać mniejszością – powiedziała K. Markusz.

Perec Granatsztejn urodził się w 1907 r. w Sokołowie. Jeszcze przed II wojną światową w Wilnie zdobywał specjalistyczną wiedzę rolniczą. Planował wyjechać do Izraela. Jednak jego życiowe plany uległy zmianie. Już w 1930 r. zaczął publikować w Warszawie w żydowskich gazetach i czasopismach. W 1937 r. przeprowadził się do Paryża. W obliczu zmian politycznych i zagrożenia wojennego w Europie w 1939 r. wyemigrował do Boliwii i Argentyny. Od 1960 do 1970 mieszkał w Nowym Jorku, a ostatecznie osiadł w Bat Jam w Izraelu, gdzie mieszkał. Po śmierci został pochowany na cmentarzu w Holon.

W Internecie działa strona, na której znajduje się tłumaczenie książki Pereca Granatsztejna i inne ważne informacje. Dostęp do treści książki jest nieodpłatny.

Książka „Sokołów - moje zniszczone miasteczko” na 188 stronach jest opisane środowisko i mieszkańcy Sokołowa okresu międzywojennego.