Rok 2020 jest wyjątkowy z racji mijającej 100. rocznicy Bitwy Warszawskiej, określanej mianem Cudu nad Wisłą, ale również 18. bitwą, która odmieniła losy świata.
Album „Bitwa Warszawska 1920: dzieła sztuki-fotografie-odezwy”
Mazowsze
2020-03-29 14:41:02
liczba odsłon: 3077
fot. okładka
Wojsko polskie na czele z marszałkiem Polski Józefem Piłsudskim rozgromiło armię bolszewicką i zahamowało ekspansję komunizmu w kierunku Zachodniej Europy. Z tej okazji Muzeum Niepodległości w Warszawie wydało album, pod redakcją Tadeusza Skoczka „Bitwa Warszawska 1920: dzieła sztuki-fotografie-odezwy”.
Wydawnictwo zostało wzbogacone o liczne reprodukcje obrazów, ilustracji, plakatów, kart pocztowych, archiwalnych dokumentów oraz fotografii dokumentujących wydarzenia i postacie historyczne z okresu Bitwy Warszawskiej. Składa się z trzech części. W pierwszej znalazły się dzieła sztuki obejmujące prace tak uznanych malarzy jak: Michał Bylina, Stanisław Kaczor Batowski, Stanisław Haykowski, Jerzy i Wojciech Kossakowie. Obrazy ukazują m.in. alegoryczne przedstawienia marszałka Józefa Piłsudskiego, Bitwę Warszawską, którą z nieba wspiera Matka Boska i polska husaria, bitwę pod Zadwórznem zwaną Polskimi Termopilami, bohaterską śmieć ks. Ignacego Skorupki pod Ossowem.
Wojna polsko-bolszewicka to nie tylko wielkie starcie militarne, ale również zakrojona na szeroką skalę wojna propagandowa, co udowadniają autorzy albumu, publikując obficie plakaty najlepszych ówczesnych polskich grafików, m.in.: Kajetana Stefanowicza, Feliksa Szczęsnego-Kowarskiego, Zygmunta Kamińskiego, Kamila Mackiewicza, Wojciecha Skoczylasa.
Bolszewicką stronę konfliktu reprezentuje plakat Wiktora Deni. Plakaty przedstawiały wroga w sposób karykaturalny i miały wzbudzić grozę i przerażenie wśród opinii publicznej. Zachęcały również wszystkie grupy społeczne do solidaryzmu, oporu i ochotniczego wstępowania do polskiej armii.
Najobszerniejszą część albumu stanowią fotografie archiwalne. Przedstawiają polskich dowódców i najważniejsze osoby kierujące państwem polskim w trakcie wojny z bolszewikami. Są to fotografie: marszałka Józefa Piłsudskiego, gen. Tadeusza Rozwadowskiego, gen. Józefa Hallera, gen. Władysława Sikorskiego i Wincentego Witosa. Ogromną wartość historyczną mają zaprezentowane w albumie zdjęcia, ukazujące przebieg działań wojennych, począwszy od 1919 r., walki na froncie Litewsko-Białoruskim, wyprawę dyneburską, wyprawę kijowską, Bitwę Warszawską i operację niemeńską. Oprócz fotografii frontowych niezwykle ciekawe są zdjęcia, ukazujące życie codzienne żołnierzy, jeńców bolszewickich oraz formowanie się Armii Ochotniczej. Część zdjęć opublikowana została po raz pierwszy.
Publikację uzupełniają reprinty z „Tygodnika Ilustrowanego” i opracowania, wydane w 1930 roku: „Cud nad Wisłą: referat z 2-ma mapami” autorstwa ks. Adama Gałuszkiewicza, fragmenty wspomnień i rozważań gen. Lucjana Żeligowskiego „Wojna w roku 1920” oraz ryski traktat pokojowy zawarty pomiędzy Polską a Rosją Radziecką w 1921 r.
Reasumując, album jest wartym uwagi wartościowym wydawnictwem, obejmującym kompleksowo problematykę wojny polsko-bolszewickiej. Sięgnąć po niego powinni wszyscy, którym wspomniana tematyka jest bliska. Autorzy wykonali dużo pracy, opracowując książkę na kilka miesięcy przed sierpniową 100. rocznicą Bitwy Warszawskiej. Będzie ona pomocna muzealnikom przy organizowaniu przyszłych wystaw, nauczycielom i uczniom podczas zajęć lekcyjnych, członkom Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego przy organizowaniu wycieczek w miejsca, związane z wojną polsko-bolszewicką.
Mariusz Krasuski
