17 dni w Treblince

11 marca o godzinie 18.00 w Muzeum Regionalnym w Siedlcach rozpocznie się spotkanie, promujące książkę Eddiego Weinsteina "17 dni w Treblince". Eddie Weinstein urodził się w 1924 r. w Łosicach jako Jehuda Jakob (Idel) Wajnsztajn w typowej, niezamożnej rodzinie żydowskiej. W czasie okupacji był więźniem getta w swoim rodzinnym miasteczku, pracował jako robotnik przymusowy, a w sierpniu 1942 r., wraz z wieloma innymi łosiczanami żydowskiego pochodzenia, trafił do Treblinki.

17 dni, które spędził w tamtejszym obozie zagłady, to czas jego najczarniejszych wspomnień z okresu okupacji. Nawiązuje do nich tytuł książki. Eddie Weinstein zbiegł z obozu i jako jeden z nielicznych łosickich Żydów przetrwał okres okupacji, ukrywając się w rodzinnej okolicy.

Autor opisuje różne sytuacje, osoby, nie poddając ich szczególnej analizie czy ocenie. Zapisuje je tak, jak je widział, zapamiętał. Czytelnik, znając szerszy kontekst wydarzeń, może domyślać się powodów pewnych zachowań, zastanawiać się nad motywami i postawami ludzi. Dzięki szczerej narracji Weinsteina dowiadujemy się, że były one różne.

Książka, którą bierze do ręki polski Czytelnik, została napisana jeszcze w latach 40. XX w., kiedy wspomnienia czasu wojny były żywe. Autor spisał je w jidysz, swoim pierwszym języku, którym posługiwał się na co dzień w Łosicach. Rękopis jest przechowywany w jerozolimskim Instytucie Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu „Yad Vashem”, który kilka lat temu zdecydował się przetłumaczyć i opublikować relację Weinsteina. Wspomnienia zostały zredagowane i nieznacznie uzupełnione, zachowały jednak pierwotną konstrukcję i wymowę.

Ideą wydania książki przez Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Łosickiej była przede wszystkim chęć zaprezentowania jej w okolicach, skąd pochodzi autor. Dla osób, które z autopsji znają miejsca, gdzie rozgrywają się opisywane wydarzenia, książka ma szczególną wartość. Wspomnienia z gett, obozów pracy, okupacyjnych kryjówek okażą się z pewnością interesujące dla szerszego kręgu odbiorców. Czytelnik odnajdzie w książce nieco inną perspektywę postrzegania okupacji hitlerowskiej niż ta, którą być może znał do tej pory. Dostrzeże, że wydarzenia wojny i okupacji, choć rozgrywające się w tym samym przecież okresie, na tych samych ziemiach, były czym innym z perspektywy żydowskiej, czym innym z perspektywy polskiej.

W spotkaniu udział wezmą Rafał Zubkowicz (tłumacz książki na język polski) i Tomasz Dobrowolski (prezes Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Łosickiej).

***

Rafał Zubkowicz – z wykształcenia leśnik (Wydział Leśny SGGW w Warszawie) i kulturoznawca (Studium Europy Wschodniej UW), pracuje jako redaktor czasopisma "Las Polski". Pochodzi z Sarnak, które stanowią centrum jego zainteresowań regionalnych.

W szczególny sposób zgłębia tematykę żydowską, związaną z Sarnakami. Z upodobaniem podróżuje też w kierunkach wschodnich, począwszy od rodzinnego Podlasia, a na Syberii – gdzie wyjeżdżał kilkakrotnie – skończywszy. Autor i współautor przewodników turystycznych („Sarnaki i okolice”, „Biała Podlaska – Brześć. Nieodkryty Wschód”), publikacji o charakterze regionalnym i reportażowym (m.in. reportaż z Wołynia, zamieszczony w najnowszym numerze „Nowej Europy Wschodniej”).
Przetłumaczył wspomnienia Eddiego Weinsteina.

Tomasz Dobrowolski – wieloletni nauczyciel historii w Liceum Ogólnokształcącym w Łosicach. Regionalista i działacz społeczny – prezes „Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Łosickiej”, organizator Podlaskich Spotkań Historycznych, które każdej jesieni odbywają się w Łosicach. Autor licznych opracowań o tematyce historycznej, dotyczących Ziemi Łosickiej. (opr. Ana)

Zdjęcia Witold Bobryk