27 maja Dzień Samorządu Terytorialnego

W tym roku mija 31 lat od reformy samorządowej. Był to pierwszy, obok wprowadzenia w 1999 r. samorządów powiatowego i wojewódzkiego oraz wejścia Polski do Unii Europejskiej w 2004 r., krok milowy w rozwoju naszego kraju. Rola samorządów w przemianach, które zaszły w Polsce na przestrzeni tych lat jest ogromna. Dzięki reformie mieszkańcy zyskali możliwość wybrania swoich przedstawicieli lokalnych, a samorządy – możliwość decydowania i kształtowania najbliższego otoczenia.

Zdaniem marszałka Adama Struzika reforma samorządowa była testem odpowiedzialności obywatelskiej. – Jako samorządowcy i obywatele zdaliśmy ten test pozytywnie, czego obrazem mogą być zmiany, które dokonały się na mazowieckich wsiach, w miastach i miasteczkach – zaznacza. – Reforma samorządowa pokazała, że potrzeby „małych ojczyzn” najlepiej znają ich mieszkańcy. Mocniej angażujemy się w przedsięwzięcia, które dotyczą nas bezpośrednio i na które mamy realny wpływ. Władze lokalne są blisko problemów zwykłych ludzi, wychodzą naprzeciw ich oczekiwaniom – podkreśla marszałek Struzik.

Fundusze unijne wsparciem rozwoju

Duży wpływ na dynamiczny rozwój kraju i poszczególnych regionów miały środki unijne. – Wraz z wejściem Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. pojawiły się nowe możliwości – podkreśla Janina Ewa Orzełowska, członek zarządu województwa mazowieckiego. – Fundusze unijne sprawiły, że zaczęły rozwijać się nie tylko duże aglomeracje, ale także wsie i małe miasteczka. Szybko okazało się, że polskie regiony stały się liderem w ubieganiu się o te środki. Skorzystały i nadal korzystają z nich samorządy, przedsiębiorcy, jednak największe i najbardziej widoczne zmiany zaszły na terenach wiejskich. Fundusze unijne stały się motorem rozwoju mazowieckich wsi. I nie chodzi tu jedynie o dopłaty bezpośrednie, ale cały wachlarz wsparcia skierowany do terenów wiejskich, m.in. w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Przed nami nowa perspektywa finansowa na lata 2021-27, program Polska Wschodnia, z którego dzięki naszym staraniom będzie mogło korzystać także Mazowsze – zaznacza.

Nowe wyzwania i możliwości, które czekają na samorządy zauważa Elżbieta Lanc, członek zarządu województwa mazowieckiego. – Przed samorządami wiele wyzwań. Nadal musimy radzić sobie ze skutkami, jakie niesie trwająca pandemia. Pokazała nam ona, jak ważna jest dobra kondycja polskiej służby zdrowia. Właśnie dlatego największą pozycją w tegorocznym budżecie jest wsparcie dla placówek służby zdrowia – 479 mln zł. Do placówek medycznych skierowaliśmy również szereg programów wsparcia, które pomogą w walce z pandemią . A na ostatniej sesji sejmik zaakceptował propozycję stypendiów dla studentów medycyny. Chcemy, aby jak najwięcej młodych medyków zostało na Mazowszu i tu leczyło pacjentów – podkreśla.

Czym jest samorząd województwa?

Samorząd województwa mazowieckiego tworzymy my wszyscy – Mazowszanie, czyli ponad 5,4 mln osób mieszkających na terenie województwa mazowieckiego. Oczywiście nie możemy zarządzać nim wszyscy razem, dlatego w wyborach bezpośrednich wybieramy naszych reprezentantów do sejmiku województwa mazowieckiego. 51 radnych w naszym imieniu podejmuje najważniejsze decyzje dotyczące rozwoju i przyszłości naszego regionu.

To właśnie radni wybierają zarząd województwa mazowieckiego, w skład którego wchodzi marszałek, dwóch wicemarszałków oraz dwóch członków zarządu. Zarząd województwa wprowadza w życie decyzje podjęte przez radnych województwa, zarządza budżetem Mazowsza i nadzoruje jednostki mu podlegające. Aby wszystkie zadania przypisane samorządowi województwa przebiegały sprawnie, powstał urząd marszałkowski województwa mazowieckiego.

Samorząd to nie tylko urząd

Drogi wojewódzkie, szpitale, teatry, muzea, szkoły, podział funduszy europejskich czy ochrona środowiska – samorząd województwa mazowieckiego zajmuje się różnymi zadaniami.

Drogi wojewódzkie, koleje

Na Mazowszu jest blisko 3 tys. km dróg wojewódzkich. Ich bieżącym utrzymaniem, ale też remontami, budową nowych dróg i mostów zajmuje się samorząd województwa mazowieckiego, a dokładnie jedna z jego jednostek – Mazowiecki Zarząd Dróg Wojewódzkich. Tylko w tym roku na inwestycje drogowe z budżetu Mazowsza przeznaczano 444 mln zł, w tym 384,2 mln zł na drogi wojewódzkie, 26,6 mln zł na drogi powiatowe, a 33, 2 mln zł – gminne. Samorząd województwa prowadzi również dwie spółki kolejowe – Koleje Mazowieckie oraz Warszawską Kolej Dojazdową. Pierwsza z nich otrzyma w tym roku 392,5 mln zł z budżetu Mazowsza, druga – 37,6 mln zł.

Pomoc dla gmin i powiatów

Dobra współpraca między samorządami to gwarancja rozwoju, dlatego każdego roku samorząd Mazowsza przeznacza pieniądze na różnego rodzaju programy wsparcia. W tym roku to aż 250 mln zł. Skorzystać z nich mogą m.in. gminy i powiaty, działkowcy, jednostki OSP czy właściciele obiektów zabytkowych.

Placówki służby zdrowia

Do zadań samorządu województwa mazowieckiego należy też ochrona zdrowia i polityka społeczna. 26 szpitali i placówek służby zdrowia na Mazowszu nadzorowanych i dofinansowywanych jest przez urząd marszałkowski. Wsparcie placówek służby zdrowia to największa pozycja w tegorocznym budżecie Mazowsza – 497 mln zł. Pieniądze przeznaczane są m.in. na modernizacje, doposażenia w najnowszy sprzęt, remonty, ale też budowę nowych obiektów. W subregionie siedleckim pod opieką samorządu Mazowsza są: Mazowiecki Szpital Wojewódzki w Siedlcach, siedlecki Meditrans, Szpital Mazowiecki w Garwolinie oraz Samodzielny Specjalistyczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej im. dr. Teodora Dunina w Rudce.

Muzea, teatry – czyli kultura

Mazowsze prowadzi również 30 instytucji kultury. Należą do nich teatry, muzea, skanseny itp. Każdego roku dzięki pieniądzom z budżetu województwa mazowieckiego oraz funduszom unijnym realizowanych jest wiele inwestycji. W tym roku do instytucji kultury trafi ponad 70 mln zł z budżetu Mazowsza. Muzeum Regionalne, Muzeum Zbrojownia na Zamku w Liwie oraz Muzeum Treblinka to placówki prowadzone przez samorząd województwa mazowieckiego.

Fundusze europejskie

Jednym z zadań samorządu Mazowsza jest także podział funduszy unijnych przyznanych województwu mazowieckiemu. Przedsiębiorcy, instytucje naukowe oraz samorządy ciągle jeszcze mogą korzystać ze wsparcia w ramach RPO WM na lata 2014-2020. Przygotowywana jest też kolejna perspektywa na lata 2021-2027. W subregionie mazowieckim do rozdysponowania będzie ok. 2 mld euro, dodatkowo dzięki staraniom zarządu województwa mazowieckiego Mazowsze będzie mogło także korzystać ze wsparcia w ramach programu Polska Wschodnia. Podziałem funduszy zajmuje się jedna z jednostek samorządu – Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych. Również część zadań z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich wdrażanych jest przez Departament Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich w urzędzie marszałkowskim.

Mazowsze pomaga samorządom

W ubiegłym tygodniu Sejmik Województwa Mazowieckiego zadecydował o przyznaniu środków na ochronę powietrza i walkę z suszą, remonty strażnic, sprzęt i samochody dla jednostek OSP, rozwój sołectw oraz renowacje zabytków. Do subregionu siedleckiego i powiatu mińskiego trafi w sumie ponad 8,9 mln zł. Dzięki tym środkom zrealizowane zostaną 33 inwestycje związane z ochroną powietrza i walką z suszą (1,3 mln zł), a 52 strażnice OSP przejdą modernizacje (1,2 mln zł). Ponadto 73 jednostki OSP otrzymają 1,6 mln zł na zakup niezbędnego sprzętu oraz samochodów ratowniczo-gaśniczych. Wsparcie trafi także do 259 sołectw (2,5 mln zł). Z kolei 2,3 mln zł wspomoże remonty i modernizacje 25 obiektów zabytkowych znajdujących się na terenie subregionu siedleckiego.

Obchodzony 27 maja na pamiątkę pierwszych wyborów samorządowych z 27 maja 1990 r., Dzień Samorządu Terytorialnego skłania do wspomnień i refleksji nad kondycją i przyszłością samorządów.

Andrzej Sitnik, prezydent Siedlec

27 maja 1990 r. Polacy wybrali władze miast i gmin w wolnych i demokratycznych wyborach. Potwierdziliśmy nasze prawo tworzenia wspólnoty ludzi wolnych, decydujących o swym własnym losie. Oddano głos obywatelom, bo to właśnie oni najmocniej angażują się w przedsięwzięcia, które bezpośrednio ich dotyczą i na które mają realny wpływ. Już nie tylko duże aglomeracje miejskie, ale także wsie i małe miasteczka zaczęły się rozwijać.

Samorządy radzą sobie mimo wielu trudności. Jednakże stale są osłabiane poprzez nakładanie kolejnych zadań. Jednocześnie na realizację tych zadań nie idą adekwatne środki finansowe ze strony rządowej. Nawet w trakcie roku potrafi się zmienić ustawa o finansach jednostek samorządu terytorialnego czy ustawa o podatku od osób fizycznych. Teraz słyszymy o pomysłach wprowadzania „nowego ładu”, co oznacza dla nas kolejny spadek wpływów do budżetu miasta z tytułu udziału w PIT. Samorządom zmniejsza się dochody własne, ale „umożliwia się pozyskanie” środków z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych czy Funduszu Dróg Samorządowych. Brzmi pięknie, tylko w praktyce okazuje się, że są to pieniądze „dla swoich”. Siedlce w dwóch rozdaniach pieniędzy z RFIL na 13 złożonych bardzo dobrych wniosków nie dostały ani złotówki.

Kinga Sosińska, wójt gminy Stanisławów

Gdybym miała jednym słowem opisać ideę samorządności, byłaby nim „WSPÓŁPRACA”. To dzięki współpracy z mieszkańcami i innymi samorządami udaje się nam realizować inwestycje i rozwijać nasze małe ojczyzny. Oddanie władzy w ręce samorządów było jednym z lepszych rozwiązań wprowadzonych w naszym kraju. Dzięki temu nawet najmniejsze miejscowości otrzymały szansę na rozwój i rozwiązanie wielu problemów, niedostrzegalnych z punktu widzenia władz centralnych. Nic w tym dziwnego. Łatwiej jest bowiem budować, naprawiać czy tworzyć coś, z czym mamy do czynienia na co dzień.

Sławomir Wasilczuk, wójt gminy Korczew.

Samorząd został powołany aby zarządzać sprawami ważnymi na szczeblu lokalnym. Oddanie głosu obywatelom zdecentralizowało zarządzanie krajem i pozwoliło rozwijać się mniejszym ośrodkom, co poprawiło warunki i jakość życia mieszkańców w każdym zakątku Polski. Osiągnięcia samorządu terytorialnego na przestrzeni minionego czasu można zilustrować tysiącami kilometrów dróg, wodociągów, kanalizacji, gazociągów, oczyszczalni ścieków, nowych szkół, szpitali, obiektów kulturalnych i sportowych, siecią internetu szerokopasmowego i wielu innych. Równie ważny jest fakt, że mieszkańcy poczuli się gospodarzami swoich środowisk. Najcenniejszą wartością samorządności jest to, że przedstawiciele społeczności lokalnej wybierani są spośród swojego środowiska. Łatwiej dotrzeć ze swoim problemem do radnego, będącego jednocześnie sąsiadem lub osobą nam znaną. Odpowiedzialność za dobro wspólne zaczyna się bowiem na najniższym szczeblu. W ten sposób samorządność okazuje się najlepszą formą realizowania oczekiwań lokalnej wspólnoty. Dobre zarządzanie gminą to wspólne działanie wójta, radnych i sołtysów, którym przyświecać powinien jeden cel „dobro gminy”. Współpraca ważna jest również na poziomie gmina – powiat i gmina – województwo. Tylko dzięki wspólnemu działaniu można prowadzić inwestycje ważne dla mieszkańców i rozwoju gminy.