Rehabilitacja dziecięca metodą NDT Bobath – co warto wiedzieć?

Metoda NDT-Bobath to jedna z najpopularniejszych form rehabilitacji dziecięcej, którą na początku stosowano u wcześniaków oraz dzieci z wadami ogólnorozwojowymi i genetycznymi. Jej najważniejsze założenie polega na tym, że rehabilitacja nie kończy się po wizycie u fizjoterapeuty, ale należy ją kontynuować w domu, przy użyciu sprawdzonych i rekomendowanych narzędzi lub sprzętu.

Dotychczasowe wnioski wskazują, że metoda ta – choć wymaga dużego zaangażowania opiekunów – przynosi świetne efekty. Co warto wiedzieć o niej wiedzieć?

Skąd się wzięła metoda NDT Bobath?

Historia tej formy rehabilitacji sięga początków lat 40. XX wieku. W Londynie fizjoterapeutka Berta i jej mąż neurolog Karel Bobath zaczęli stosować innowacyjne metody terapeutyczne w pracy z dziećmi z porażeniem mózgowym. Później rozwinęły je Mary Quinton (fizjoterapeutka pracująca w Ośrodku Bobath’ów) oraz Elsbeth Koeng (szwajcarska pediatra), a forma terapii została nazwana leczeniem neurorozwojowym (neurodevelopmental treatment) – NDT Bobath.

Na początku metodę NDT Bobath stosowano u najmłodszych pacjentów, ale obecnie to najpopularniejsza metoda rehabilitacji również u dorosłych np. z problemami neurologicznymi, po udarach czy urazach mózgowo-czaszkowych.

Na czym polega metoda NDT Bobath? Główne założenia

Dzieci z zaburzonym lub źle wykształconym ośrodkowym układem nerwowym (np. dziecięcym porażeniem mózgowym, które na co dzień poruszają się na wózkach – np. https://kidmo.pl/65-wozki-inwalidzkie-elektryczne) inaczej odbierają bodźce zmysłowe i ruchowe niż ich zdrowi rówieśnicy. Z tego powodu mają problemy z właściwym odczuwaniem swojego ciała, co powoduje wykształcenie nieprawidłowych wzorców ruchowych, asymetrii w postawie czy zaburzeń motoryki mniejszej. Napięcie mięśniowe może być obniżone lub zwiększone, pojawiają się przerosty i przykurcze kończyn, a ruchy rotacyjne się nie rozwijają.

Rehabilitacja metodą NDT Bobath ma na celu wykształcenie prawidłowych wzorców ruchowych oraz normalizację napięcia mięśniowego. Fizjoterapeuta podchodzi do ćwiczeń całościowo, a każdy nowy ruch stara się łączyć z już znanym – tak, aby dziecko uczyło się swobodnie zmieniać pozycję i odzyskiwać kontrolę nad ciałem. Specjalista umiejętnie stosuje naprzemiennie ciąg i opór, poklepuje lub głaska różne partie ciała albo szarpie kończyny. Przy tym stara się nie doprowadzić malucha do płaczu, ponieważ zwiększa on napięcie mięśniowe i obniża skuteczność rehabilitacji.

Warto pamiętać, że w metodzie NDT Bobath nie chodzi o nauczenie dziecka konkretnych ruchów, ale wspieranie go w wykonywaniu ich samodzielnie. Konkretne ćwiczenia muszą być dostosowane do wieku, stopnia rozwoju oraz potrzeb fizjologicznych i psychologicznych malca. Kiedy najlepiej zacząć? Największą skuteczność można osiągnąć, gdy ćwiczenia rozpoczną się zanim niemowlę skończy 6 miesięcy.

Rehabilitacja dziecięca metodą NDT Bobath – w jaki sprzęt trzeba się zaopatrzyć?

W sesjach rehabilitacyjnych powinni uczestniczyć rodzice. Metoda NDT Bobath opiera się na wiedzy o prawidłowym rozwoju dziecka, dlatego wypracowywanie właściwych wzorców ruchowych nie ogranicza się do ćwiczeń w gabinecie specjalisty albo na sali w ośrodku rehabilitacyjnym. Opiekunowie (oczywiście po przeszkoleniu przez fizjoterapeutę) powinni wdrażać elementy terapeutyczne w czasie codziennych, naturalnych zajęć malucha takich jak zabawa, karmienie, kąpiel czy ubieranie się.

Warto zaopatrzyć się w następujący sprzęt do domowej fizjoterapii dziecka:

• piłki rehabilitacyjne – do ćwiczenia przenoszenia ciężaru ciała z jednej strony na drugą,

• wałki rehabilitacyjne – do ćwiczenia przekręcania się na boku,

• stoły – opiekunowi łatwiej pracować z dzieckiem, a maluch czuje się na nim bezpieczniej niż na otwartej przestrzeni i rozwija zdolności sensomotoryczne.

Doświadczeni fizjoterapeuci stosują również ortezy i szyny usztywniające. Dzięki codziennej pracy terapeutycznej ze specjalistą i w domu dziecko z zaburzeniami OUN ma szansę na sporą miarę samodzielności. W przypadku dużych problemów ruchowych zaleca się stosowanie wózków inwalidzkich (https://kidmo.pl/32-wozki-inwalidzkie), które nie obciążają stawów i leczonego układu ruchu.