Profilaktyka zdrowotna - jakie badania warto wykonywać cyklicznie?

Coraz więcej mówi się o tym, jak istotne jest regularne wykonywanie badań profilaktycznych. Niestety, wciąż wiele osób z rozmaitych względów nie decyduje się na ich wykonywanie. To błąd – wczesne wykrycie niepokojących zmian i nieprawidłowości ratuje nasze zdrowie i życie. Dowiedz się, jakim badaniom powinno się poddawać w określonym wieku.

Badania profilaktyczne w wieku 20-30 lat

Młodzi dorośli to grupa, która bardzo często rezygnuje z badań profilaktycznych. Jednak specjaliści zalecają, aby każdy w tym wieku wykonywał przynajmniej najważniejsze z nich, takie jak:

• morfologia krwi – badanie określające stan oraz stężenie składników tego płynu ustrojowego, w tym leukocytów, erytrocytów i trombocytów. Pomaga wykryć różne typy chorób, np. cukrzycę, stany zapalne czy choroby krwi i nowotwory. Należy wykonywać ją co roku;

• OB – czyli odczyn Biernackiego, powinien być przeprowadzany co roku. Polega na mierzeniu szybkości opadania erytrocytów w próbce w przeciągu 1 godziny. W ten sposób możliwe jest między innymi wykrycie stanów zapalnych, nowotworów czy chorób nerek i wątroby;

• lipidogram – w młodym wieku badanie to wystarczy wykonywać raz na 3-5 lat. Polega ono na określaniu zarówno ogólnego poziomu cholesterolu we krwi, jak i jego dwóch rodzajów, LDL (low-density lipoprotein) i HDL (high-density lipoprotein). Lipidogram pomaga uchronić przed rozwojem chorób układu sercowo-naczyniowego, szczególnie miażdżycy;

• kontrola stomatologiczna – zalecana każdego roku lub nawet co 6 miesięcy, niezależnie od wieku. Pozwala zachować zdrowie nie tylko jamy ustnej, lecz także całego organizmu;

• RTG klatki piersiowej – osoby poniżej 30. roku życia mogą wykonywać to badanie co ok. 5 lat. Pozwala ono ocenić stan narządów wewnętrznych w tym obszarze, szczególnie płuc. Dlatego badanie to jest tak istotne dla palaczy;

• USG jamy brzusznej – wykonywane co 3-5 lat. Pozwala na rozpoznanie wszelkich niepokojących zmian w tym obszarze, w tym torbieli czy nawet potencjalnych zmian nowotworowych;

• pomiar ciśnienia – badanie coroczne. Dzięki niemu można uniknąć rozwoju chorób serca czy innych dotykających układ krwionośny.

Profilaktyka zdrowia po 30. roku życia

Po 30. roku życia należy zwiększyć częstotliwość wykonywania lipidogramu – powinno się przeprowadzać go co roku. Coraz bardziej istotne staje się również badanie okulistyczne, w tym badanie wzroku i dna oka. Należy wykonywać je co ok. 5 lat, jednak osoby ze stwierdzoną wadą wzroku lub inną nieprawidłowością powinny zgłaszać się na kontrolę zgodnie z zaleceniami specjalisty. Pewne zmiany w kalendarzu badań profilaktycznych zachodzą również po 40. roku życia. Z pewnością co ok. 3 lata powinno się wykonywać EKG. W jego przebiegu specjalne urządzenie (elektrokardiograf) rejestruje z powierzchni ciała elektryczną aktywność serca, co umożliwia ocenę pracy tego organu. Warto też zdecydować się na badanie densytometryczne, które pomaga ustalić gęstość kości. Powinny o nim pamiętać szczególnie panie, ponieważ to one narażone są na osteoporozę. Wystarczy wykonać je tylko raz w ciągu dekady. Kolejnym istotnym badaniem jest gastroskopia, czyli badanie diagnostyczne górnego odcinka układu pokarmowego. Osoby pomiędzy 40. a 50. rokiem życia powinny wykonywać ją raz na 5 lat. Badanie okulistyczne również zaczyna być potrzebne znacznie częściej, raz na 2 lata. Powyższe plany zmieniają się znów po ukończeniu 50. roku życia. USG jamy brzusznej należy wtedy wykonywać co roku. Raz na 5 lat wskazana jest również kolonoskopia, czyli badanie dolnego odcinka układu pokarmowego. Pozwala ono na wczesne dostrzeżenie wszelkich zmian, w tym symptomów raka jelita grubego. Warto pamiętać, że w tym wieku badania dna oka czy pomiary ciśnienia wewnątrzgałkowego konieczne są już co roku, tak samo, jak EKG. Pamiętaj, że regularne przeprowadzanie badań diagnostycznych jest niezwykle istotne. Jeśli chcesz zadbać o swoje zdrowie, interesujące pakiety znajdziesz na stronie enelmed.

Profilaktyka zdrowotna w zależności od płci

Część badań ze względu na różnice w budowie anatomicznej zalecana będzie jedynie konkretnej płci. W przypadku kobiet do najważniejszych należą:

• badanie ginekologiczne i cytologia – przynajmniej raz do roku;

• USG dopochwowe – po 40. roku życia należy wykonywać je co 2 lata, wcześniej zgodnie z zaleceniami;

• samobadanie piersi – należy przeprowadzać je co miesiąc na 3-5 dni po miesiączce;

• USG piersi – zalecane głównie przez 40. rokiem życia, należy wykonywać je raz na 2 lata;

• mammografia – badanie głównie dla kobiet po 40. roku życia, wykonuje się ją co ok. 2 lata.

Mężczyźni z kolei powinni regularnie decydować się na:

• badanie jąder, w tym samobadanie – panowie mogą udać się do specjalisty co ok. 3 lata, jednak samobadanie należy powtarzać nawet raz w miesiącu, maksymalnie co pół roku;

• kontrola prostaty per rectum – powinna być wykonywana co roku po 40. roku życia;

• oznaczenie antygenu PSA – po 50. roku życia powinno się je wykonywać raz w roku.

Bibliografia:

http://www.h-ph.pl/pdf/hyg-2015/hyg-2015-4-558.pdf

Naworska Beata, Programy zdrowotne w profilaktyce chorób ginekologicznych, w: Kobieta niepełnosprawna w praktyce ginekologicznej, pod red. Skrzypulec-Plinta Violetta, 2013, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, s. 65-76

„Interna Szczeklika 2017” pod red. dr n. med. P. Gajewskiego

Joanna Tkaczuk-Włach,Małgorzata Sobstyl, Grzegorz Jakiel, Rak piersi – znaczenie profilaktyki pierwotnej i wtórnej, Przegląd Menopauzalny, 2012; 4: s. 343–347