Wiosną 1833 r. w paryskim „Pielgrzymie Polskim” ukazał się artykuł Adama Mickiewicza „O ludziach rozsądnych i ludziach szalonych”. Przez dziesięciolecia publikacja była niemal całkowicie zapomniana, ostatnio co rusz ktoś się na nią powołuje – w dyskusji o sensie powstania styczniowego, w rozważaniach o naturze Polaków Marii Janion, w sporach o „Reytana” Jarosława Marka Rymkiewicza i w polemikach o kontrowersyjnych tezach książek Piotra Zychowicza, a nawet w rozmowach o tragedii smoleńskiej. Widocznie jest w „ludziach rozsądnych i ludziach szalonych”, mimo upływu 180 lat, jakaś prawda o Polakach. Z braku miejsca tylko krótki fragment. Oto słowa wieszcza:
