Zdążyć przed jaskrą

O najnowszych metodach diagnostyki jaskry oraz o szerokiej działalności Centrum Mikrochirurgii Oka LASER Kliniki Profesora Jerzego Szaflika rozmawiamy z kierownikiem poradni w Siedlcach specjalistą chorób oczu lekarz Marzeną Gabrysiak-Wąsowską

Jaskra jest grupą chorób nerwu wzrokowego. Jej istotą jest zanik włókien nerwowych prowadzący do utraty widzenia. Czy możemy się przed tym ustrzec?

– Jest kilka sposobów na to, by zminimalizować skutki jaskry, ale przede wszystkim trzeba wiedzieć, czy faktycznie taki proces jaskrowy ma miejsce. Przez lata wykrywanie jaskry opierało się głównie na badaniu pola widzenia. Jest to nadal istotna część diagnostyki, ale problem polega na tym, że do ubytków w polu widzenia dochodzi na dość zaawansowanym etapie choroby, kiedy niemała część włókien nerwu wzrokowego została już bezpowrotnie stracona. W interesie pacjenta jest, by jaskrę wykryć na zdecydowanie wcześniejszym etapie.

Dlaczego to jest takie ważne?

– Przy obecnym stanie wiedzy to, co możemy zaoferować pacjentowi z jaskrą, to ratowanie „co się da” – czyli takie prowadzenie terapii, by już więcej włókien nie ginęło lub by proces ten jak najbardziej zahamować. Dlatego tak ważne jest, by wykryć jaskrę jak najwcześniej.

Czy są jakieś objawy, które powinny skłonić nas do wizyty u okulisty?

– Oczywiście jest kilka objawów jaskry. Należą do nich na przykład ból i zaczerwienienie oka, zamazane widzenie czy ból okolicy skroni czyli objawy podwyższonego ciśnienia w oku – głównego czynnika ryzyka jaskry. Niestety nie jest to takie proste. Niekiedy dolegliwości tego typu możemy próbować tłumaczyć zbyt długim czasem pracy przy komputerze, suchym okiem czy innymi utrudniającymi życie, ale nie aż tak groźnymi chorobami. Bywa też, że jaskra długo nie daje o sobie znać i tylko standardowo wykonywany pomiar ciśnienia w gałce ocznej lub podstawowe badanie dna oka naprowadza na jej ślad.

Gdzie takie badanie można wykonać?

– W Centrum Mikrochirurgii Oka LASER – Klinice Profesora Jerzego Szaflika każdy pacjent na pierwszej wizycie ma wykonywanych szereg badań. Należą do nich też badania w kierunku jaskry, czyli pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego i badanie tylnego odcinka oka z uwzględnieniem tarczy nerwu wzrokowego.

Czy te badania wystarczą?

– Są niezbędne, ale przy choćby cieniu wątpliwości należy diagnostykę poszerzyć. Dlatego zlecamy wykonanie tzw. OCT jaskrowego. W siedleckiej filii Centrum Mikrochirurgii Oka LASER dysponujemy najnowszej klasy aparatem OCT Triton. Umożliwia on na przykład pomiar grubości rogówki, ocenę szerokości kąta przesączania, precyzyjne pomiary nerwu wzrokowego i innych struktur uszkadzanych w procesie jaskrowym np. warstwy komórek zwojowych w plamce. Ponadto dzięki aparatowi OCT Triton możemy wykonać kolorowe zdjęcie dna oka, w tym nerwu wzrokowego. Wszystko to służy dokładnemu udokumentowaniu zmian, jakie zachodzą w oku w przebiegu jaskry.

Jakie choroby Państwo jeszcze diagnozują?

– OCT Triton znajduje zastosowanie przede wszystkim w diagnostyce chorób plamki. Pozwala także na wykonanie angiografii fluoresceinowej oraz – co jest zupełną nowością – badanie angio OCT, dzięki któremu możemy uzyskać cenne informacje o przepływie krwi w naczyniówce i siatkówce bez podawania kontrastu – czyli w całkowicie bezpieczny dla pacjenta sposób. Oprócz OCT Triton mamy dostęp także do innych badań. W leczeniu przewlekłego zapalenia brzegów powiek możemy wesprzeć się badaniem mikroskopowym na obecność na powiekach pajęczaka zwanego nużeńcem. Korzystamy także z USG czy aparatu Lenstar służącego do kalkulacji soczewek wewnątrzgałkowych. Dzięki temu jesteśmy w stanie przeprowadzić w naszym ośrodku w Siedlcach wszystkie badania okulistyczne potrzebne do zakwalifikowania pacjenta do zabiegów laserowych czy operacyjnych. Kwalifikacje do tych zabiegów prowadzą wieloletni pracownicy ośrodka macierzystego w Warszawie. Przyjeżdżają oni do nas w określonych terminach. Dzięki prowadzonej na miejscu diagnostyce pacjent jedzie do Warszawy tylko na sam zabieg. Kontrole po zabiegach odbywają się w naszym ośrodku w Siedlcach.

Jakie zabiegi głównie Państwo wykonują?

– Najczęściej są to operacje zaćmy i laserowa korekcja wad wzroku. Ponadto warszawski ośrodek CMO LASER oferuje zabiegi na aparacie ochronnym oka np. usuwanie gradówki, skrzydlika lub zmian rozrostowych wraz z badaniem histopatologicznym oraz operacje podwinięcia, odwinięcia czy opadania powieki. Wykonywany jest tam także szereg zabiegów laserowych ważnych w chorobach siatkówki np. w jej przedarciu lub przy obecności powikłań cukrzycowych. W przypadku mętnienia torby tylnej kwalifikujemy do kapsulotomii. W razie potrzeby leczenia jaskry możemy zaproponować nie tylko leczenie farmakologiczne – kroplami, ale także zabiegi laserowe i operacyjne. Warszawski ośrodek dysponuje także laserem do witreolizy, dzięki czemu jest szansa na uwolnienie pacjentów od szczególnie dokuczliwych mętów w ciele szklistym. Chorym z wysiękową postacią starczego zwyrodnienia plamki czyli AMD lub z cukrzycowym obrzękiem plamki możemy zaproponować iniekcje wewnątrzgałkowe. CMO LASER w Warszawie wykonuje także takie wysokospecjalistyczne zabiegi, jak witrektomia i operacje odwarstwienia siatkówki. Istotna jest też możliwość konsultowania pacjentów tu na miejscu w Siedlcach z Profesorem Jerzym Szaflikiem. Stanowi to nieocenioną pomoc w wątpliwych sytuacjach, kiedy dla podjęcia właściwej dla pacjenta decyzji potrzebna jest wiedza i wieloletnie doświadczenie w najbardziej skomplikowanych sytuacjach.

A co poza działalnością stricte medyczną?

– Cieszy nas współpraca, jaką nawiązujemy z lekarzami z Siedlec i okolic. Wszystkim nam zależy na wysokim poziomie opieki okulistycznej. Służy temu wymiana wiedzy i doświadczeń. Stąd zrodził się pomysł, organizowanego przez Centrum Mikrochirurgii Oka Laser, Sympozjum dla Lekarzy Okulistów, które odbędzie się 4 lutego w Hotelu Ibis.